Yirmi birinci yüzyılda dünyayı deneyimleme yollarımız değişmişken, edebiyat bu değişime nasıl yanıt veriyor? Eleştirmen Adam Kirsch’ün The Global Novel (Küresel Roman) adlı yeni kitabı bu sorunun yanıtını içeriyor. Kirsch yanıtını başka bir soruyla tamamlıyor: Küresel çağda kurmacanın geleceği nedir?
Kirsch’ün küresel romanın haritasını yeniden çizerken izini sürdüğü yazarlar Orhan Pamuk, Haruki Murakami, Roberto Bolaño, Mohsin Hamid, Margaret Atwood, Michel Houllebecq, Chimamanda Ngozi Adichie and Elena Ferrante. Yazar küresel romana ilişkin eleştirilere de yanıt veriyor kitapta. Kirsch’e göre küresel roman sanıldığı gibi kişiliksiz, köksüz, ticari bir ürün değil; aksine insanlığın eski çağlardan beri peşinde olduğu bir soruya yanıt bulmaya çalışıyor: İnsan olmak ne demek?
The Global Novel: Writing the World in the 21st Century / Adam Kirsch / Columbia Global Reports
103 sayfalık kitapta romancıların bu soruyu nasıl cevapladıklarını ve aralarındaki bağları gösteriyor Kirsch. Orhan Pamuk’un Kar’ının çevrilemez yanlarına, kelime oyunları ve coğrafyasına bir yandan da yazarının ve kitabın siyasi duruşuyla nasıl küresel kaygılara da bağlanabileceğine değiniyor. Murakimi’nin ülkesi Japonya’da yerel bir yazar olarak sahiplenilmemesi, Bolaño’yu Murakami ile birlikte okuma imkânları, Bolaño’nun 2666’sının Avrupa Birliği coğrafyasının –ve imlediği silinmiş sınırların- yeni kurmacanın coğrafyası olarak da okunabileceği, küresel romanın kitapta ele alınan nitelikleri arasında.
Adichie’nin Americanah’sının memleket (Nijerya) ve dışarısı arasındaki gerilimi yansıtma özelliğiyle göçmen deneyimini tartışması ve göçmenlik halinin edebiyat için imkânları da Kirsch’ün küresel romanı anlamak için başvurduğu başlıklardan. Margaret Atwood ve Michel Houllebecq’in romanları üzerinden küresel romanın diğer bir durağının da distopyalar olduğunu belirtiyor yazar. Son dönemin dünyada en çok ilgi gören yazarlarından olan ve müstear isim kullanan Elena Ferrante’nin Napolitan Romanları’nın yerel gerçekliği nasıl evrensel kaygılarla ilişkilendirdiği de Kirsch’ün çizdiği küresel roman haritasının duraklarından.
Adam Kirsch’e göre küresel roman indirgemeci ve yerel özellikleri ortadan kaldıran bir edebiyat yarattığı yönündeki eleştiriler haksız. Yazarın tezi küresel romanın küresel bir siyasi bilinç de yaratabileceği yönünde.
Adam Kirsch ödüllü bir şair ve edebiyat eleştirmeni. Üç şiir kitabı ile eleştiri ve biyografi kitapları bulunuyor. New Yorker, New York Review of Books ve Foreign Policy dergilerinin düzenli yazarları arasında yer alan Kirsch, Columbia Üniversitesi’nde ders veriyor.
